Kalça Protezi Ameliyatı Hakkında Merak Edilenler?

Kalça Protezi Ameliyatı Hakkında Merak Edilenler?

Kalça Protezi Ameliyatı Nedir?

Kalça protezi ameliyatı, kalça ekleminin yaygın kıkırdak harabiyeti (kalça kireçlenmesi) tedavisinde uygulanan bir ameliyat yöntemidir. Kalça protezi ameliyatında, hasarlanan eklem yapıları protezin yerleştirilmesi için özel oyucularla ve kesicilerle çıkartılır ve yerine protez yerleştirilir (Resim 1).

    

Resim 1. En solda normal kalça eklemi, ortada yaygın kıkırdak harabiyeti olan kalça eklemi ve en sağda kalça protezi ameliyatı uygulanan kalça ekleminin çizimi.

 

Kalça Protezi Nasıl Takılıyor?

Kalça protezi ameliyatında kalça eklemine yerleştirilen implant 2 ana parçadan oluşur. Birinci parça kalça eklem yuvasının yerine yerleştirilen “asetabuler cup” denilen metal parça ve onun içine yerleştirilen polietilen veya seramik yüzeydir (Resim 2).

Resim 2. Asetabuler cup ve içine yerleştirilen polietilen insert.

Diğer parça ise “femoral stem” olarak adlandırılan uyluk kemiği içine yerleştirilen parçadır. Bu parçanın uç kısmına metal veya seramik baş yerleştirilir (Resim 3).

 

Resim 3. Femoral stem ve seramik başın görünümü.

Bu iki ana parça sırayla kemiğe yerleştirildikten sonra kalça yerine oturtulur ve yerleştirilen protezin uyumu kontrol edilir. Protezin uygun pozisyonda yerleştirilmesi en sık 2.ameliyat sebeplerinden biri olan protez çıkığını önlemek açısından çok önemlidir.

 

Kalça Protezi Ameliyatı Zor Mu?

Kalça protezi ameliyatı Ortopedi ve Travmatoloji’nin majör yani büyük ameliyatları grubuna girmektedir ve zor olarak tanımlanabilir. Ameliyatın zorluğunu belirleyen birçok faktör vardır. Bunlar hastaya ait ve cerraha ait olarak sınıflandırılabilir. Hastaya ait faktörler ameliyat öncesi değerlendirme ile net olarak belirlenmeli ve ameliyat planlaması buna göre yapılmalıdır. Cerraha ait faktör ise cerrahın kalça protezi ameliyatı deneyimidir. Kalça protezi ameliyatı bu ameliyatı en zor vakalarda dahi birçok kez uygulamış kalça eklemi ve etraf dokuların anatomisine hâkim olan cerrahlar tarafından uygulandığında ameliyatın başarı oranının yüksek olduğu birçok bilimsel çalışmada gösterilmiştir. Özet olarak kalça protezi ameliyatı iyi bir planlama ile deneyimli bir cerrah tarafından uygulandığında zor olmaktan çıkan bir ameliyattır (Resim 4).

 

Resim 4. Her iki kalçası da deneyimli bir cerrah tarafından ameliyat edilen bir hastanın röntgen görüntüleri.

 

Kalça Protezi Kaç Ayda İyileşir?

Kalça protezi ameliyatı sonrası hastalar genelde 2-3 gün hastanede yatırılarak takip edilirler. Kalça protezi ameliyatı sonrası aynı gün veya ertesi gün hastalar ayağa kaldırılarak hareket ettirilirler. Ameliyat sonrası pansumanlar dikişler alınana kadar sürer ve yara yeri dikişleri kalça protezi ameliyatından sonra 10 ila 15 gün sonra alınmaktadır. Genel olarak hastaların iyileşmeleri ve günlük aktivitelerini rahatlıkla yapmaya başlamaları 20 ila 40 gün arasında sürebilmektedir. Kalça protezi ameliyatı sonrası iyileşmeyi etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi de ameliyat sonrası egzersizlerdir. Egzersizler sayesinde ameliyat öncesi dönemde hareket eksikliğinden dolayı güçsüz ve gergin olan yapılar güçlenerek ve esneyerek daha iyi fonksiyona sahip olmanızı sağlar (Resim 5).

 

Resim 5. (Üstteki resim) Kalça çıkığı nedeniyle kalça protezi ameliyatı olan hastanın ameliyat öncesi röntgeni. (Alttaki resim) ameliyat sonrası bacak boy eşitsizliği düzeltilen ve normal fonksiyonunu kazanan hastanın röntgen görüntüsü.

 

Kalça Protezi Ömrü Kaç Yıl?

Kalça protezi ameliyatı sonrası en çok merak edilen sorulardan bir tanesi de “kalça protezi ömrü kaç yıl?” sorusudur. Kalça protezleri erken ve geç revizyon denilen yenileme ameliyatlarına gidene kadar süreli bir ömre sahiptir. Erken revizyon protezin ömrünün kısa olmasına sebep olur. Erken revizyon sebepleri çıkık, enfeksiyon ve gevşeme gibi nedenlerdir. Geç revizyon ise 10 yıldan sonra hastanın 2.kez ameliyat olması demektir ve en sık sebebi gevşemedir. Her şeyin yolunda gittiği ve başarılı bir kalça protezi ameliyatının ömrü 15 ila 20 yıl arasında değişmektedir. Bu süre yaşın ilerlemesi ile hareketin ve adım sayısının azalmasına bağlı 25 seneye kadar çıkabilmektedir.

 

Kalça protezinin ömrünü arttırmaya yönelik yüzey aşınmasının daha az olduğu materyaller geliştirilmiştir. Bunlar seramik ve oxinium yüzeylerdir. Günümüzde özellikle oxinium yüzeyler kullanılarak kalça protezinin ömrü uzatılabilmektedir.

 

Genç Yaşta Kalça Protezi Olanları Neler Bekler?

Kalça protezi ameliyatı protezim ömrü göz önünde tutulduğunda genelde ileri yaş hastalarda yapılmak istenen bir ameliyattır. Fakat son evre kalça kireçlenmesi genç yaşta meydana geldiyse ve ameliyat dışı tedavilerden sonuç alınamadıysa hastanın ağrısını ve hareket kısıtlılığını iyileştirmek için total kalça protezi ameliyatı tek seçenektir. Genç yaşta normal bir insanın adım sayısının yaşlı bir insana göre daha fazla olması sebebiyle, genç yaşta kalça protezi olanlar erken protez aşınması açısından risk altındadır. Fakat hayat harekettir ve genç bir insanın sosyal ve ekonomik hayatını etkileyen ağrı ve hareket kısıtlılığı mutlaka iyileştirilmelidir. Protez teknolojisi ilerledikçe daha iyi yüzey seçenekleriyle protez ömrü de uzatılmaktadır. Genç yaşta kalça protezi olanlar daha dayanıklı yüzey seçenekleriyle ameliyat edildiği için protezin erken aşınması önlenebilmektedir.

 

Kalça Protezi Ameliyatı Sonrası Yürüme Ne Zaman Olur?

Kalça protezi ameliyatı sonrası yürüme ameliyat günü veya ertesi günü olmalıdır. Kalça ve diz protezi ameliyatı sonrası bacaklarda toplar damarlarda pıhtı oluşması (DVT) ve bunun Akciğerde tıkanıklık yapması ölümcül bir komplikasyondur. Bu sebeple hastanın ameliyat sonrası dönemde yürütülmesi önemlidir. Kalça protezi ameliyatı sonrası hasta aynı gün veya ameliyat sonrası ertesi gün yürüyebilir ve ameliyat olduğu bacağına yük verebilir.

 

Kalça Protezi Ameliyatı Riskleri Nelerdir?

Kalça protezi ameliyatında her ameliyata özgü anesteziye ait risklerin yanında ameliyata ait riskler de bulunmaktadır. Kalça protezi ameliyatı riskleri sistemik yani vücutla ilgili riskler ve ameliyatla ilgili riskler olarak ikiye ayrılabilir.

Genel (sistemik) riskler, ameliyat sonrası bacaklarda pıhtı oluşması ve bunun Akciğer damarlarını tıkamasıdır (pulmoner emboli). Özellikle daha önceden pulmoner emboli öyküsü olan kişilerde bu risk göz önünde bulunarak gerekli önlemler alınmalıdır.

Ameliyata ait riskler tüm ortopedik ameliyatlarda olan enfeksiyon, sinir hasarı, damar hasarı, kırık gibi risklerdir. Ameliyata ait tüm riskler profesyonel bir ekiple tama yakın önlenebilmektedir. Kalça protezi ameliyatlarında uygulanan nöromonitörizasyon (sinir monitörü) sinir hasarı riskini sıfıra indirmektedir (Resim 6).

Resim 6. Kalça protezi ameliyatında uygulanan nöromonitörizasyon işlemi.