Dizde Sıvı Kaybı ve Dize Sıvı Enjeksiyonu Hakkında Bilgiler

Ana Noktalar

• Diz eklemindeki eklem içi sıvıyla sürtünmenin azaltılması lubrikasyon olarak adlandırılır ve bu sürtünmenin dejeneratif durumlarla azalması dizde sıvı kaybı olarak açıklanabilir. Doktorlar arasında da sıklıkla bu tabir kullanılmasına rağmen gerçekte diz kireçlenmesinde dizde sıvı kaybından çok dizde iltihabi sıvı toplanması oluşmaktadır.

• Yüksek düzeyde bilimsel kaliteye sahip birçok yayında dize kortizon enjeksiyonu diz eklemi kireçlenmesinin tedavisinde önerilmektedir.

• Hyaluronik asit enjeksiyonlarının kortizon enjeksiyonu veya PRP enjeksiyonlarına üstünlüğünü gösteren kanıt düzeyi yüksek çalışma bulunmamaktadır.

• Hidrojel enjeksiyonları internette ve sosyal medyada “sıvı diz protezi” ve “protez ameliyatına son” gibi sloganlarla diz kireçlenmesi tedavisinde sunulsa da hidrojel enjeksiyonları hakkında bilimsel olarak kanıt düzeyi yüksek hiçbir klinik çalışma yoktur.

• PRP’nin kortizon enjeksiyonu ve Hyaluronik asit enjeksiyonuna üstünlüğü gösterilmemiştir. Fakat genç hastalarda ve tamir ihtimali olan dokularda biyolojik bir tedavi edici olarak ekleme veya dokuya enjekte edilebilen doğal bir maddedir.

• Kök hücre enjeksiyonları erken evre diz kireçlenmesi olan ve dizi son evre kireçlenme aşamasında olmayan genç hastalarda doku onarımı ve kıkırdak rejenerasyonu amacıyla uygulanabilir.

Giriş

Diz eklemi; hareket, vücut ağırlığını taşıma ve genel işlevsellik açısından çok önemli bir rol oynayan kompleks bir eklemdir. Ancak yaşlanma, travma veya dizde kireçlenme (osteoartrit) gibi durumlar nedeniyle dizler sıklıkla ağrılı ve hareketi kısıtlı hale gelebilir. 45 yaş üstü insanlarda diz ağrısı sıklığı %30’lara çıkabilmektedir. Dizde kireçlenme olarak adlandırılan “osteoartrit” halk arasında sıvı kaybı olarak da adlandırılmaktadır. Dizde sıvı kaybı terimi diz kireçlenmesini ifade etmede bilimsel olarak kısmen doğru bir tabirdir. Fakat dizde sıvı kaybı olarak tabir edilen durum diz ekleminde “lubrikasyon” denilen mekanizmayı açıklamak için kullanılabilir. Diz eklemindeki eklem içi sıvıyla sürtünmenin azaltılması lubrikasyon olarak adlandırılır ve bu sürtünmenin dejeneratif durumlarla azalması dizde sıvı kaybı olarak açıklanabilir. Doktorlar arasında da sıklıkla bu tabir kullanılmasına rağmen gerçekte diz kireçlenmesinde dizde sıvı kaybından çok dizde iltihabi sıvı toplanması oluşmaktadır.

Diz ağrısı olan bir kişide dizde kireçlenmeye bağlı dizde sıvı kaybı veya dizde sıvı artışı durumları mevcutsa ve bu durumlar buz uygulaması, egzersiz, ilaç tedavisi gibi yöntemlerle iyileştirilemezse eklem içi enjeksiyon olarak da adlandırılan dize sıvı enjeksiyonu tedavisi uygulanabilmektedir.  Bu makalede dize sıvı enjeksiyonu hakkında bilgilendirme yapacağız. Dize sıvı enjeksiyonlarının amaçlarını, faydalarını ve hastaların bu işlemden neler kazanabileceğini öğreneceğiz.

 

Dize Sıvı Enjeksiyonu Nedir?

Dize sıvı enjeksiyonları diğer bir adıyla dize eklem içi enjeksiyonlar, bir ilacın veya tedavi edici maddelerin diz eklemine doğrudan uygulanmasını içerir. Diz eklemi üç ana bölmeden oluşur: Bunlar iç bölme (medial), dış bölme (lateral) ve diz kapağı altı bölme (patellofemoral). Dize sıvı enjeksiyonları hastanın durumuna ve hekimin tavsiyesine göre bu bölmelerden bir veya daha fazlasını uygulanabilmektedir. Dize dış taraftan iç taraftan veya diz kapağı üstünden uygulanan enjeksiyonları hepsi tüm eklem bölümlerine yayılabilmektedir (Resim 1).

Resim 1. Diz ekleminin şematik çizimi

 

Dize Sıvı Enjeksiyonlarının Amaçları Nelerdir?

1. Ağrının Giderilmesi: Dize sıvı enjeksiyonlarının temel amaçlarından biri, dizde kireçlenme (osteoartrit), romatizma (romatoid artrit) veya kıkırdak hasarı ve menisküs yırtığı gibi durumlardan şikayetçi olan hastalarda ağrıyı ve dizdeki rahatsızlığı hafifletmektir.
2. İltihabın (İnflamasyonun) Azaltılması: Dize sıvı enjeksiyonları, diz eklemindeki iltihabı etkili bir şekilde azaltabilir. İltihap (inflmasyon) teriminden kastedilen mikroplu iltihap değildir. Vücudun hasarlanan dokuya verdiği yanıta genel olarak iltihap (inflamasyon) denilmektedir. Bu özellikle eklemdeki iltihaplı doku ile karakterize olan sinovit gibi rahatsızlıkları olan kişiler için faydalıdır.
3. Tanı Koyma: Bazı durumlarda doktorlar dize sıvı enjeksiyonlarını tanı aracı olarak kullanabilirler. Eklem içine lokal anestezik (uyuşturan ilaç) enjekte ederek, hastanın ağrısının diz ekleminden mi yoksa başka bir kaynaktan mı kaynaklandığını belirleyebilirler.

 

Dize Sıvı Enjeksiyonları Çeşitleri Nelerdir?

Her biri belirli bir amaca hizmet eden çeşitli sıvı enjeksiyonu türleri vardır:

1. Dize Kortizon (Kortikosteroid) Enjeksiyonları: Bu enjeksiyonlar, güçlü iltihap giderici (anti-inflamatuar) ilaçlar olan kortizonu (kortikosteroidleri) içerir. Ağrının ve iltihaplanmanın hızlı bir şekilde giderilmesini sağlarlar ancak potansiyel yan etkiler nedeniyle genellikle uzun süreli ve sık kullanımları önerilmez. Kortizon enjeksiyonu fiyatı diğer enjeksiyonlara göre daha uygun olup etkisi diğer enjeksiyonlara göre çoğu zaman daha yüksek olabilmektedir. Yüksek düzeyde bilimsel kaliteye sahip birçok yayında dize kortizon enjeksiyonu diz eklemi kireçlenmesinin tedavisinde önerilmektedir.
2. Hyaluronik Asit Enjeksiyonları: Diz eklemine sıvı takviyesi (viskosuplemantasyon) olarak da bilinen bu enjeksiyonlar, eklem sıvısının doğal bir bileşeni olan hyaluronik asitin dize enjekte edilmesini içerir. Hyaluronik asit enjeksiyonları, hasarlanmış eklemdeki sürtünmenin azaltılmasına ve diz kireçlenmesindeki ağrının azaltılmasına yardımcı olabilir. Hyaluronik asit enjeksiyonlarının kortizon enjeksiyonu veya PRP enjeksiyonlarına üstünlüğünü gösteren kanıt düzeyi yüksek çalışma bulunmamaktadır.
3. Hidrojel Enjeksiyonları: Hyaluronik asite göre daha yoğun bir madde olan hidrojeller son dönemde popülerlik kazanan ilaç dışı maddelerdir. Akrilamid, poliakrilamid, metakrilat vb maddelerle yoğunluk kazanan sentetik materyaller olan hidrojeller dizde sıvı kaybı olarak yukarıda bahsettiğimiz sürtünme azaltıcı etki gösterirler. Hidrojel enjeksiyonları internette ve sosyal medyada “sıvı diz protezi” ve “protez ameliyatına son” gibi sloganlarla diz kireçlenmesi tedavisinde sunulsa da hidrojel enjeksiyonları hakkında bilimsel olarak kanıt düzeyi yüksek hiçbir klinik çalışma yoktur. Çalışmaların çoğu laboratuvar ve hayvan deneyi çalışmasıdır. Diğer dize sıvı enjeksiyonu maddeleriyle karşılaştırmalı bir çalışma yoktur ve olanlarda da kayda değer üstünlük saptanmamıştır. Hidrojel enjeksiyonu fiyatı diğer sıvı enjeksiyonlarına göre yüksek maliyetlidir.
4. Platelet Açısından Zengin Plazma (PRP) Enjeksiyonları: Kanda bulunan platelet (kan pulcuğu) hücreleri yüksek miktarda büyüme faktörü içermektedir. Büyüme faktörleri hasarlı dokunun tamirinde kullanıldığı gibi hasarlı bölgede iltihap giderici etkinlik de gösterebilmektedir. PRP enjeksiyonu “platelet rich plasma” teriminin kısaltması olup dize sıvı enjeksiyonunda sıklıkla tercih edilmektedir. PRP enjeksiyonu hastadan alınan kanın hazırlanmasıyla elde edilmektedir. Kanın platelet (kan pulcuğu) hücreleri zengin kısmı alınarak dize enjekte edilir. PRP enjeksiyonları diğer enjeksiyonlara göre enjeksiyon anında ağrılı olabilmekte olup bazı durumlarda lokal anestezik (uyuşturan) ilaçlarla karıştırılarak yapılır. PRP tıpta çoğu alanda kullanılmakta olup halk arasında bazen “kök hücre” şeklinde de söylense de PRP kök hücre değildir. Yapılan bilimsel çalışmalarda, diz kireçlenmesinde ve dizde sıvı kaybında PRP ve Hyaluronik asit çoğu zaman benzer sonuçlar göstermektedir. Diz kireçlenemsinde ve dizde sıvı kaybında PRP’nin kortizon enjeksiyonu ve Hyaluronik asit enjeksiyonuna üstünlüğü gösterilmemiştir. Fakat genç hastalarda ve tamir ihtimali olan dokularda biyolojik bir tedavi edici olarak ekleme veya dokuya enjekte edilebilen doğal bir maddedir.
5. Kök Hücre Enjeksiyonu: Kök hücre enjeksiyonları, doku onarımını desteklemek ve eklem içindeki iltihabı azaltmak için genellikle hastanın kemik iliğinden veya yağ dokusundan toplanan kök hücrelerin kullanımını içerir. Eklem içine sıvı enjeksiyonun da en üst basamak tedavi olan kök hücre enjeksiyonu için hastadan anestezi altında göbek yağ dokusundan veya leğen kemiğinden kök hücre içeren dokular alınır. Bu dokular işlemden geçirilerek diz eklemine enjekte edilir. Kök hücre enjeksiyonu fiyatı kortizon enjeksiyonu fiyatı, hyaluronik asit enjeksiyonu fiyatı ve PRP enjeksiyonu fiyatı ile karşılaştırıldığında daha yüksektir. Kök hücre enjeksiyonu son aşamaya gelen yani ameliyat gerektiren aşamaya gelen diz kireçlenmesinde uygulanmamalıdır. Bu aşamada sürtünmeyi azaltıcı ve ağrıyı azaltıcı sıvı enjeksiyonları daha uygundur. Kök hücre enjeksiyonları erken evre diz kireçlenmesi olan ve dizi son evre kireçlenme aşamasında olmayan genç hastalarda doku onarımı ve kıkırdak rejenerasyonu amacıyla uygulanabilir.

 

Dize Sıvı Enjeksiyonu Nasıl Yapılmaktadır?

Dize sıvı enjeksiyonları genellikle bir sağlık kuruluşunda yapılır ve mutlaka doktor tarafından yapılmalıdır. Dize sıvı enjeksiyonu işlemi aşağıdaki adımları içerir:

1. Hasta Hazırlığı: Hasta rahat bir şekilde pozisyonlandırılır ve enjeksiyon yapılacak diz temizlenip sterilize edilir
2. Lokal Anestezi: Deriyi ve alttaki dokuyu uyuşturmak ve enjeksiyon sırasındaki rahatsızlığı azaltmak için lokal anestezi uygulanabilir. Çoğu zaman tek enjeksiyon yapılacak hastalarda lokal anestezi için de enjeksiyon yapmak anlamsızdır. Bunun yerine sürülebilen veya sprey şeklinde uygulanabilen lokal anestezikler diz enjeksiyon öncesi ağrı korkusu olan hastalarda uygulanabilir.
3. Enjeksiyon: Doktor, muayene ile anatomik noktaları belirleyerek veya ultrason gibi görüntüleme rehberliğini kullanarak diz ekleminin hedeflenen bölmesine dikkatlice bir iğne sokar ve seçilen ilacı veya maddeyi enjekte eder.
4. Enjeksiyon Sonrası: Dize sıvı enjeksiyonunda sonra hastalar, herhangi bir ani olumsuz reaksiyon oluşmadığından emin olmak için kısa bir süre boyunca izlenir. Hastalar enjeksiyon sonrası çoğu zaman diz eklemine yük verebilir ve aynı gün evine dönebilir. Enjeksiyon bölgesine yapılan pansuman doktorun önerdiği zaman çıkarılabilir ve enjeksiyon bölgesine su temasına izin verilebilir.

 

Dize Sıvı Enjeksiyonunun Faydaları Nelerdir?

Dize sıvı enjeksiyonları aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli faydalar sunar:

– Ağrı Giderme: Diz ağrısının hızla giderilmesi ve eklem fonksiyonlarının iyileştirilmesi. Dize sıvı enjeksiyonu ile beklenen asıl amaç ağrının giderilmesi ve hareketin arttırılmasıdır. Ağrının giderilme süresi diz eklemindeki hasarın derecesine bağlıdır. Dize sıvı enjeksiyonu sonrası beklenen fayda çok kısa süreli olabileceği gibi yılları da bulabilmektedir.

– İltihabı Giderme: Özellikle diz içinde yoğun iltihapla seyreden romatoid artrit gibi romatizmal hastalığı olan veya dizde sinoviti olan hastalarda diz içi iltihabı baskılamak için kortizon enjeksiyonları uygulanabilir. Diz kireçlenmesi hastalarında da diz içi iltihap olmaktadır ve ağrıya ve dizde şişliğe sebep olan bu iltihabı tedavi etmek için dize sıvı enjeksiyonu yapılabilir.

– Minimal İnvazif: Dize sıvı enjeksiyonu minimal invazif yani ufak bir tıbbi müdahaledir. Ameliyattan korkan veya ameliyat aşamasında olmayan diz kireçlenmesi hastalarında tedavi olarak uygulanabilir.

– Ameliyatı Geciktirme: Dize uygulanan sıvı enjeksiyonları ameliyat gerektiren son evre veya son evreye yakın diz kireçlenmelerinde diz protezi ameliyatı için hastanın yaşı gençse zaman kazanmak için uygulanabilir.

Ancak ağrının hafifletilme süresinin bireyler arasında değişebileceğini ve herkesin aynı düzeyde fayda sağlayamayacağını unutmamak önemlidir. Ek olarak, bu enjeksiyonlarla ilişkili çok az da olsa potansiyel riskler ve yan etkiler de vardır ve bunların bir sağlık uzmanıyla ayrıntılı olarak görüşülmesi gerekir.

Enjeksiyon hakkında bilgi için tıklayınız.

İletişim için tıklayınız.